نتیجه گیری:
در پایان این مقاله باید اشاره کنیم که نقش زنان در ترویج و اشاعه پیام عاشورا بسیار مهم و اساسی بود. به جرئت می توان گفت که زنان در نهضت عاشورا نقش مهم و کلیدی در رساندن پیام عاشوا و پایمال نشدن خون شهیدان کربلا داشتند. این نقش چه از طریق مشارکت در جهاد و مبارزه مستقیم همچون جنگ همسر وهب (عبدالله)، چه از طریق عمل و گفتار و رفتار که می توان نمونه بارز آن را در حضرت زینب «علیهاالسلام» و حضرت ام کلثوم «علیهاسلام» دید.
زنان در جاهایی که اشک مؤثرتر بود اشک ریختند و عزاداری کردند، مانند ام البنین «علیهاالسلام» و زمانی نیز با سخنان کوبنده خود در مقابل ستم زمانه سر خم نکردند، مانند خطبه های حضرت زینب «علیهاالسلام» در شام و کوفه و حضرت ام کلثوم «علیهاالسلام» و گاه با حمایت از اهل بیت حتی در مقابل جهل و نادانی همسر و فرزندان خود ایستادند، مانند همسر خولی و نارضایتی خود را از شرکت همسر و فرزندانشان را در صف بنی امیه برای قتال با پسر رسول خدا «صلی الله علیه و آله» اعلام کردند و چه آن گاه که با عزم راسخ خود بی طرفی همسرانشان را را سرزنش کردند، مانند زنان بنی اسد و چه با پناه دادن به سفیران و پیام رسانان امام حسین «علیه السلام» مانند مسلم بن عقیل توسط طوعه و سلیمان توسط ماریه در دوره سخت اختناق و ظلم بنی امیه به خصوص جنایتکار خونریز آنان ابن زیاد مبارزه نمودند.
در آخر هم با قیام زنانی همچون درة الصدف، بر علیه ظلم ظالمان شوریدند و دست به شمشیر بردند. در واقع زنان چه در زمان عاشورا و چه پس از آن با عزمی پولادین به دفاع از دین و امام خویش پرداختند و به همگان آموزش صبر و مقاومت و جهاد و اطاعت از امام خویش را دادند. آنان ضمن حفظ ارزش های دینی، با رهبری و مدیریت خاص خویش به دفاع از حریم ارزش ها و امام شهید خود پرداختند.
در عین حال مراقب جان امام پس از امام حسین «علیه السلام» و مراقب اطفال یادگار امام حسین «علیه السلام»، با انتخاب شیوه های تبلیغاتی مناسب (خطابه، شعر و…) به بیان ظلم یزیدیان، معرفی امام پس از امام حسین «علیه السلام» پرداختند و از محو شدن اسلام در فضای اغراض بنی امیه جلوگیری کردند.
آنان در پوسیدگی بنیان های حکومتی بنی امیه نقش به سزایی داشتند. با ظهور حکومت بنی عباس با شعار حمایت از علویان، حکومت امویان در سال 132 ق. سقوط کرد. گر چه حکومت عباسیان به نام علویان تشکیل شد ولی علویان را در تنگناهای شدید قرار داد.
اما انقلاب عاشورا همواره الهام بخش نهضت های شیعی در طول تاریخ گردید و نام زنان مؤثر در پیام آوری انقلاب عاشورا و ادامه نهضت امام حسین «علیه السلام» و در مبارزه با حکومت های غاصب و ستمگر و دفاع از اسلام راستین، برای همیشه در دفتر تاریخ اسلام به افتخار و عزت ثبت گردید.
والسلام
پی نوشت ها:
1. اعلام النساء و المؤمنات، پیشین، ص 602.
2. زنان عاشورایی، ص 49.
3. پیشین، ص 49.
4. اعلام النساء، پیشین، ص 49.
5. زنان عاشورایی، پیشین، ص 57 - 60.
6. همان، ص 60 - 61.
7. لهوف، ص 105.
8. اعلام النساء، ج 5، ص 222.
9. زنان عاشورا، سید احمد رضا حسینی، ص 165 - 166.
10. همان، ص 166 - 167.
11. الامالی، شیخ صدوق، تحقیق قسم الدراسات الاسلامیه، مؤسسه البحث، الطبعة الاولی، تهران، المجلسی، التاسع و العشرون، حدیث 3، ص 203.
12. بحار الانوار، مجلسی، محمد باقر، مؤسسه الوفاء، بیروت، 1403 ق، ج 44، ص 225 و 231 و 236 و 239؛ همان، ج 45 ص 89 و 227؛ اثبات الهداة، عاملی، شیخ حر، دار الکتب الاسلامیه، طهران، بی تا، ج 5، ص 192؛ امالی، شیخ صدوق، ص 120.
13. بحارالانوار، ج 36، ص 347 - 348.
14. زنان عاشورا، ص 170 - 180.
15. همان، ص 172.
16. اعلام النساء المؤمنات، ص 497.
17. زنان عاشورا، ص 173.
18. اعلام النساء المؤمنات، ص 379.
19. نا معلوم
20. زنان عاشورا، ص 182 - 183
21. اللهوف، ص 294 - 295.
22. زنان عاشورا، ص 184.
23. ریاحین الشریعه، ج 3، ص 298 - 297؛ ج 5، ص 63 به نقل از زنان عاشورا، ص 189 - 190.
24. تراجم اعلام النساء، ج دوم، ص 71 - 70، به نقل از زنان عاشورا، ص 11.
25. زنان عاشورا، ص 191.
26. تاریخ طبری، ج 7، ص 3034 و 3035 به نقل از زنان عاشورا، ص 185.
