ساره،همسر ابراهيم علیه السلام، اسوه ي قائمات
همسر ابراهيم خليل علیه السلام يکي ديگر از بانوان نمونه اي است که در دو آيه قرآن[1] ، سيماي مقدسش تبيين شده است؛ از جمله، آيه شريفه اي که بر ويژگي «قائمه» بودنشان تأکيد دارد و مي فرمايد: «وَ امْرَأَتُهُ قائِمَةٌ فَضَحِكَتْ فَبَشَّرْناها بِإِسْحاقَ وَ مِنْ وَراءِ إِسْحاقَ يَعْقُوبَ »[2]
«و همسرش كه ايستاده بود، خنديد؛ او را بشارت به اسحاق و پس از او به يعقوب داديم. »؛ «براي علّت ايستادن همسر ابراهيم « قائِمَةٌ » چند وجه ذكر شده است الف: براي عبادت، ب: براي خدمت به ميهمانان، ج: براي نظارت بر رفت و آمدها و گفتگوها.
كلمهي «أَضْحَكَ» به معناي خنديدن، ولي كلمهي «أَضْحِكَ» به معناي عادت ماهانه است. «خنديدنِ همسر ابراهيم u، يا براي اين بود كه فهميد غذا نخوردن ميهمانان نشانهي خطري براي ابراهيم نيست، لذا خوشحال شد. يا آن طور كه در بعضي تفاسير آمده است، ساره، همسر ابراهيم زن سالمندي بود كه مدّتها عادت ماهانه نداشت، امّا به محض شنيدن خبر، ناگهان اين حالت به او دست داد و او دريافت كه اراده الهي بر فرزنددار شدن او تعلّق گرفته است. »[3] »[4]
le="text-align: justify;" dir="RTL">صفت بارزش اين بود که ،فرشته ها با او سخن گفته و بشارت ملائکه را دريافت مي کرد؛ ذات اقدس الهي در زمان فرتوتي خليل الله به او بشارت فرزندي آگاه وحليم داد و اين بشارت الهي به همان صورت به همسر او نيز اعلام گرديد . ملائکه به ابراهيم گفتند: « فَبَشَّرْناهُ بِغُلامٍ حَليمٍ»[5] ؛«ما او را به جواني بردبار و با استقامت مژده داديم.»
يعني هنگامي که فرشته ها با خليل حق سخن مي گفتند ، همسر او نيز حضور داشت و ايستاده بود و ضحکي داشت .
گفت و گوي همسر خليل الرّحمن با فرشتگان چنين است:
«قالَتْ يا وَيْلَتي أَلِدُ وَ أَنَا عَجُوزٌ وَ هذا بَعْلِي شَيْخاً إِنَّ هذا لَشَيْءٌ عَجِيبٌ#قالُوا أَتَعْجَبِينَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ رَحْمَتُ اللَّهِ وَ بَرَكاتُهُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ إِنَّهُ حَمِيدٌ مَجِيدٌ » [6] .
(همسر ابراهيم) گفت: اي واي بر من! آيا داراي فرزند ميشوم در حالي كه من پير زنم و اين شوهرم پير مرد؟ براستي كه اين چيز عجيبي است! (فرشتگان به همسر ابراهيم) گفتند: آيا از كار خداوند تعجّب ميكني؟ رحمت و بركات الهي بر شما اهل خانه (و خاندان رسالت) نازل باد، همانا او (پروردگاري) ستوده و بزرگوار است.
همسر ابراهيم u حقّ داشت كه تعجّب كند، زيرا او «عَجُوزٌ عَقِيمٌ[7]» بود ؛ يعني علاوه بر پيري و داشتن سنّي حدود نود سال، در جواني نيز نازا بود؛ بنابراين به اعجاز الهي در پير سالي صاحب فرزند شد و اسحاق را به دنيا آورد؛براستي که خداوند،بر هر کاري قادر و تواناست.[8]پيام هايي که با توجه به آيات مذکور از رفتار ساره -سلام الله- مي توان دريافت کرد اين است که:
1-گاهي حضور زن در صحنه لازم است. «وَ امْرَأَتُهُ قائِمَةٌ »
2- روحيّهي زن ظريفتر از مردان است. (حضرت ابراهيم u و همسرش ساره هر دو، ماجرا را شنيدند، امّا فقط ساره خنديد) «فَضَحِكَتْ»
3- زن ميتواند به مرحلهاي برسد كه با فرشتگان سخن بگويد. «قالَتْ»
4-اظهار تعجّب از اعمال قدرت الهي، منافاتي با ايمان به خداوند ندارد. «إِنَّ هذا لَشَيْءٌ عَجِيبٌ»
5- قدرت خدا را در امكانات محدود خود محصور نسازيم. «أَنَا عَجُوزٌ»، «بَعْلِي شَيْخاً» (هميشه اسباب و علل ظاهري، كارساز نيست)
6- زن نيز ميتواند مخاطب ملكوتيان قرار گيرد. «قالُوا أَ تَعْجَبِينَ» (فرشتگان همسر حضرت ابراهيم را از ناباوري نهي كردند)
7- هرگز از امدادهاي غيبي الهي، مأيوس نشويم. «أَ تَعْجَبِينَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ»
8- براي برطرف كردن استبعاد و تعجّب در امري، نعمتهاي بيشمار الهي را ياد كنيم. «أَتَعْجَبِينَ» …«رَحْمَتُ اللَّهِ وَ بَرَكاتُهُ عَلَيْكُمْ» (همان خدايي كه آتش را بر ابراهيم u ، سرد و او را بر بتپرستان پيروز نمود، ميتواند به پير زني عقيم و شوهري سالخورده، فرزنداني عطا فرمايد)
9-فرزند صالح، رحمت و بركات از جانب خداست. «رَحْمَتُ اللَّهِ وَ بَرَكاتُهُ عَلَيْكُمْ»[9]
10-« نااميدي يعني گمان ناتواني خدا- معاذالله- از حلّ مشکل . اين يأس ، در حدّ کفر است و هيچ کس حق ندارد نااميد گردد.» [10]
1- هود/71؛ذاریات/29.
2- هود/71
1- قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج5، ص، 353
2- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج12، ص92
3- صافات / 101
4- هود/ 72 و 73
5- ذاریات/ 29
6- آل عمران/29 و 165
1- قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج5، ص354و 353.
2- جوادی آملی، عبدالله،زن در آیینه جلال و جمال ، 118.
