کریمِ النفس
30 مهر 1393
بخشندگى او و بيانگر آن است كه او آراسته به صفات پسنديده مىباشد. در عبادت دنباله رو پيشينانش بود تا آن جا كه نقل كردهاند: آن حضرت بيست و پنج مرتبه براى انجام اعمال حج-با اين كه شترانى به همراه او مىبردند-با پاى پياده تا حرم رفت. (كشف الغمه ص ١٨٢ و مطالب السّؤول ص ٧٣ )
على بن عيسى-رحمه اللّه-مىگويد: (كشف الغمه، ص ١٨٢ ) اى كسى كه خدا با توفيقاتش تو را كمك كند و به راه راست خويش هدايتت نمايد؛ بدان كه واژۀ كرم (بخشندگى) كلمۀ جامعى است براى اخلاق پسنديده، [مثلا]مىگويى: كريم الاصل، كريم النّفس، كريم البيت، كريم المنصب و نظاير اينها از اوصاف بزرگوارى در برابر واژۀ لؤم (فرومايگى) كه جامع تمام اخلاق ناپسند است (به طور مثال) مىگويى: لئيم الاصل، لئيم النّفس، لئيم البيت و نظاير اينها.
اكنون كه اين مطلب را دانستى بدان: آن كرمى كه جود و بخشش يكى از انواع آن است در اين قوم، كامل و براى ايشان ثابت، مسلّم و متعيّن بوده و از ايشان تجاوز نكرده است و از رفتار و گفتار ايشان جدا شدنى نيست بلكه كاربرد اين واژه دربارۀ ايشان، حقيقت است و در ديگران مجاز، از اين رو است كه بخل و آزمندى را به هيچ يك از بنى هاشم نسبت ندادهاند و چنين صفتى هرگز از ايشان نقل نشده است. زيرا كه آنان در بخشندگى همسايۀ ابرها بودند و در دلاورى و حماسه بر شيران سبقت داشتند و در حلم و وقار، هم وزن كوهها، ايشان درياهاى خروشان و ابرهاى پر فيض و بارنده بودند.
فما كان من خير اتوه فانّما توارثه آباء آبائهم قبل
هيچ كار خير نبود مگر اينكه انجام دادند زيرا [نيكوكارى را]از پدران و نياكانشان به ارث برده بودند.
از اين رو هنگامى كه از على عليه السّلام راجع به بنى هاشم و بنى اميّه پرسيدند، فرمود: «ما بزرگوارتر و شجاعتر و بخشندهتريم و آنها فريبكارتر، پر حيلهتر و از همه كس زشت كارترند» .
چه راست گفته است آن حضرت! زيرا آنچه در طول زمان از اين دو قبيله ظاهر شد مصداق سخنان اوست و ترديدى نيست كه اخلاق آدميان در طول زمان معلوم مىشود و بنى هاشم اخلاق كريمه را به عنوان يك روش براى خود انتخاب كرده اند.
محجة البیضاء ،ج4،ص265