وَ إِذٰا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهٰا أَوْ رُدُّوهٰا
در كشف الغمه آمده است؛ چون معاويه، حجر بن عدى-رحمة اللّه عليه-و يارانش را به قتل رساند، در همان سال امام حسين عليه السّلام را ملاقات كرد و گفت: يا ابا عبد اللّه! آيا مطلع شدى با حجر و يارانش، شيعيان پدرت، چه كردم؟ فرمود: نه. گفت: آنها را كشتيم و كفن كرديم و بر جنازهشان نماز خوانديم، امام حسين عليه السّلام لبخندى زد و فرمود:
اى معاويه اين گروه روز قيامت خصم تو خواهند بود. به خدا سوگند بدان و آگاه باش كه اگر ما چنان عملى را نسبت به پيروان تو مىكرديم نه آنها را كفن مىكرديم و نه بر ايشان نماز مىخوانديم! به من خبر دادند كه تو نسبت به [پدرم]ابو الحسن عليه السّلام جسارت مىورزى و بر ضدّ او دست به كارهايى مىزنى و از بنى هاشم عيبجويى مىكنى به خدا سوگند كه زهى براى كمان ديگران ساختهاى و بر هدف ديگران تيراندازى كردهاى و از جاى نزديك، به دشمنى ايشان دست يافتهاى، و از كسى پيروى كردهاى كه نه سابقۀ ايمان دارد و نه دورويى و نفاقش تازگى دارد. هرگز او به فكر تو نيست تو خود به فكر خودت باش، و او را ترك كن. -اشارۀ حضرت به عمرو بن عاص است-. 1
انس مىگويد: خدمت امام حسين عليه السّلام بودم ناگاه كنيزى وارد شد و يك دسته ريحان تقديم كرد.
حضرت فرمود: تو در راه خداى آزادى! عرض كردم: تقديم يك دسته ريحان آن قدر اهميّت نداشت كه او را آزاد كنى؟ فرمود: خداوند ما را چنين ادب آموخته است مىفرمايد: وَ إِذٰا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهٰا أَوْ رُدُّوهٰا 2 و بهتر از هديۀ وى آزادي اش بود. 3
روزى به برادرش حسن گفت: «دوست داشتم كه زبان تو مال من بود و قلب من از آن تو.» 4 امام حسن عليه السّلام نامهاى به آن حضرت نوشت و بخشش او را به شاعران، مورد ملامت قرار داد…..
در پاسخ نوشت: تو بهتر از من مىدانى كه بهترين مال آن است كه آبرو را حفظ كند. 5 خدا تو را يارى كند!
1- کشف الغمه ص ١٨۴ .
2- نساء/ ٨۶ : و هنگامى كه كسى به شما تحيت گويد، پاسخ آنها را به طور بهتر بدهيد يا [لا اقل]به همان گونه پاسخ گوييد.
3- كشف الغمه، ص ١٨۴ و ١٨۵ . ١۶٧
4- كشف الغمه، ص ١٨۴ و ١٨۵ .
5- كشف الغمه، ص ١٨۴ و ١٨۵ .
6- كشف الغمه، ص ١٨۴ و ١٨۵ .
مادرآگاه به فرهنگ عاشورایی وظيفه دارد که به مراقبت همه جانبه به خصوص نياز فرزندش به محبت و نوازش بپردازد و پشتيبان او باشد تا احساس ضعف و خلاء نکند؛ زيرا در ميان همه ي مخلوقات و بندگان، موجودي که بيش از ديگران خصيصه ي رأفت، رحمت و مهرباني در او متجلي است، مادر است. در روايتي آمده است که رسول اکرم(صلي الله عليه و آله و سلم) فرمودند: دعاي مادر سريع تر اجابت مي شود، عرض کردند: چرا يا رسول الله؟ حضرت فرمودند: چون مادر رحمت و مهرباني اش نسبت به فرزند از پدر بيشتر است، خداوند دعاي انسان رحيم و مهربان را هرگز رد نمي کند. (محجّۀ البیضاء، ج3،ص435لذا اصل کلمه رَحِم در لغت به معناي رقّت، نازک دلي و مهرباني و محبتي است که به احسان و نيکوکاري منتهي مي شود.)
ارتباط کودک پس از تولد با مادر، که نخستين فرد نزديک به کودک است؛ نه فقط در تأمين نيازهاي زيستي کودک مؤثر است، بلکه بر حالات رواني و عاطفي وي نيز اثر مي گذارد.
رشد طبيعي و رواني کودک در وهله نخست، به وجود مادر وابسته است و تا مدتي طولاني، وي عمده ترين نقش را در زندگي کودک ايفا مي کند.
رابطه کودک با مادر نخستين عامل رشد و تکامل وي به شمار مي رود و در او علاقه به اشخاص ديگر را پس از تماس با مادر و افراد ديگر خانواده برقرار مي سازد.
لذا بهترین زمان است که فرزند عزیز خود را با کسانی که از صمیم قلب دوست دارد مانند ائمه و معصومین و اظهار ارادت قلبی و عملی به آن بزرگواران، مثلا درست کردن غذا به نیت آن ها و پخش آن احسان میان همسایه ها؛ به گونه ای می تواند این حس محبت قلبی را آموزش و آگاهی بخشد.
چرا که مادر نخستين واسطه بين کودک و زندگي اجتماعي است.
از سخنان گران مايه پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) در کتاب المحجّة البيضاء مي توان چنين استفاده نمود که مادر بيش از پدر، به ابراز عواطف نسبت به فرزند خود مي پردازد و درباره رشد و تکامل او بيشتر جديت به خرج مي دهد.(محسن فیض کاشانی، المحجّة البیضاء،قم،نشر آثار، ج 3، ص 435)
زن مظهر عاطفه، مهر و محبت است و همگي شان از مظاهر جمال حق اند؛ به طوري که خمير مايه اصلي رشد و تربيت نسل صالح را تشکيل مي دهند.(شکوه، نوابی نژاد، نقش تربیتی زن از دیدگاه امام خمینی(ره)، مجموعه مقالات کنگره امام خمینی و نقش زن، تهران، ستاد)
پس چه بهتر که به فرهنگ سازی عاشورائی از همان دوران کودکی فرزندش اهمیت قائل شود.
درواقع اساس وپايه ي اصلي شکل گيري شخصيت انسان، درکودکي و مخصوصاً هفت سال اول زندگي است.
همان دوران حساسي که کودک درکناروالدين به سرمي برد ورشد مي کند.
حضرت علي (عليه السلام) به فرزند بزرگوارش امام مجتبي (عليه السلام ) فرمود: «قلب کودک مانند زمين بي گياه است؛هرچه براو عرضه شود مي پذيرد.به همين جهت من قبل ازاينکه قلب توسخت شود ودلت مشغول گردد،به تأدب تو اقدام نمودم».
مهمترين دليل اهميت تربيت درکودکي اين است که قلب کودک که بايد «عرش الرحمان»گردد، دراين دوران خالي ازهرچيزي است وهنوزبه سياهي وپليدي گناهان،آلوده نشده است.دراين سالها، انديشه ودل کودک مانند زميني است که هنوزبذري درآن کشت نشده وهرچه درآن بکارند به بارخواهد نشست .بنابراين مي توان هرگونه صفات اخلاقي واجتماعي را درکودک پروراند. درقلبي که خالي است هم مي توان دوستي و محبت و دين مداري کاشت و به فرهنگ سازی عاشورائی فرزندان پرداخت و هم دشمني و کينه و بي ديني …..
دليل ديگراين که،دراين دوران،هنوزذهن کودک باآموزشهاي بي فايده ومسائل معيشتي ودنيوي مشغول نگرديده است.
يکي از بزرگان چنين مي گويد: «احساسات زن از مرد جوشان تر است، زن از مرد سريع الهيجان تر است؛ يعني زن در مورد اموري كه مورد علاقه يا ترسش هست زودتر و سريعتر تحت تأثيراحساسات خويش قرار مي گيرد و مرد سرد مزاج تر از زن است. بنابراين احساسات زن بي ثبات تر از مرد است .زن از مرد رقيق القلب تراست و فورا به گريه و احياناً به غش متوسل ميشود.»(محمد باقر محمدی، تحقیق و بررسی پیرامون استعدادهای زن، همان،صص62-56)
اين امر قابل توجه است که، اولين عضوي که بعد از به دنيا آمدن فرزند فعال مي شود؛گوش اوست،
پس آن محيط بايد از صداهاي حرام و آلوده پاک و مبري باشد تا از نظر فکري و رواني آلوده نشود؛ چه پر ثمر خواهد بود که از همان ابتدا کودک خود را وارد مجالس عزاداری اباعبدالله الحسین(علیه السلام) کنیم و اجازه دهیم گوش او به شنیدن صداهای مداحی و روضه و سخنرانی عادت کند.